– कविता खड्का
मध्य नेपाल सन्देश,
मानिसको खानपीनको असावधानीबाट सुरु हुने रोग नै सामान्य अर्थमा ग्याष्टिक हो । यसलाई मूलतः पेट सम्बन्धी हुने राष्ट्रिय रोग नै भने पनि हुन्छ । ग्याष्टिक भएको समयमै राम्रो खानपिन र उपचार नभए ग्याष्ट्रिक विग्रेर पेटमा अल्सर हुने गर्दछ । अन्तमा अल्सर भएर पनि उपचार नभए पछि क्यान्सर जस्तो भयानक रोग भई मानिसको मृत्यु समेत हुनसक्छ ।
हाम्रो समाजमा समान्य रोग लाग्यो भने नजिकैको औषधी पसलबाट नजचाइकनै आफैले सुनेको अधारमा औषधी सेवन गर्ने चलन छ । यस्ता कार्यले गर्दा साधारण समस्याहरु विग्रेर ठूलो समस्या सृजना हुने गर्दछ । पेट रोग विशेषज्ञ एवं इन्डोस्कोपिष्ट डा. राकेश कुमार झाका अनुसार प्राय जसो अनुसन्धानमा पेटकै कारणले आर्थिक वर्ष ०७२/०७३ मा मात्रै लगभग १६ देखि २० जनामा क्यान्सर भएको भेटिएको छ । यो समस्या चाहि महिलाभन्दा बढी पुरुषमा पाइएको छ । यस्ता समस्या चाहि खास गरी बढी उमेर ६० बर्ष भन्दा माथिकोमा बढी छ । तराई मधेशमा मात्रै होइन् देशभरी ग्याष्टिको विरामी धेरै पाइरहेको हुन्छ । सुरुवातमा उपचार प्रति त्यति संवेदनसील भएको पाईदैन । उपचारका लागि प्रयास गरे पनि चिकित्सकको सल्लाह विना मनपर्दो औषधी लिने काम सहि होइन । जसले गर्दा विराम जटिल भई विग्रेर क्यान्सर समेत हुने गर्दछ डाक्टर झा भन्छन् । यो रोग लाग्ने कारण र निदानको सन्दर्भमा पेट रोग विशेषज्ञ एवं इन्डोस्कोपिष्ट डा.राकेश कुमार झासंग गरिएको थप कुराकानी :-
१) खासमा पेटमा हुने रोगहरु के के हुन ?
पेटमा हुने रोग भनेको ग्याष्टिक, झाडापखाला, अलसर, क्यान्सर, हेपटाइटिस, लगायत सरुवा रोग पेटमा हुने रोगहरु हुन् । यी सबैभन्दा बढी विरामी ग्याष्टिक हो । यो विभिन्न प्रकारको हुन्छ । कुनै पनि रोग पेटमा लाग्नुभन्दा अगाडी खान मन नलाग्ने, पेट दुख्ने, वाकवाकी लाग्ने, दिशा विग्रेर आउने लगायत यसमा हुने लक्षणहरु हुन् । पेटमा हुने समस्याहरु मध्ये हेपाटाईटिस पनि एक हो । यो जोन्डिसबाट सुरु भई हेपाटाईटिस ए, बी, सी, डी, ई प्रकारका हुने गर्दछन । यस मध्ये सवै भन्दा कमन हेपाटाईटिस ए हो त्यसपछि बी र सी हुने गर्दछन् । हेपाटाईटिस सी डूगको सेवन गर्नेहरुमा पाईन्छ । हेपाटाईटिस ए र बी हुनेमा सी र डी हुने सम्भावना धेरै नै हुने गर्दछन् ।
२) पेट र छाती मानव अंगको संवेदनशिल अंग मानिन्छ तर पनि कतिले खानपिन र छातीमा लाग्ने चोटपटक प्रति खासै गम्भिर भएको पाईदैन किन होला ?
यो हाम्रै समाजको अशिक्षाको कमी कमजोरी हो । अशिक्षित, सोझा साझा व्यतिmहरुलाई टाठाबाठा व्यतिmहरुले सम्झाउनु पर्ने हो । यदि सरसल्लाह लिने व्यतिmहरुले अरु व्यतिmलाई सहि सुझाव दियांै भने यो समस्यामा कमी हुने देखिन्छ ।
३) यहा नारायणी उप–क्षेत्रिय अस्पतालको ईन्डोस्कोपि विभागको पनि प्रमुख हुनुहुन्छ ? खासमा ईन्डोस्कोपिको बारेमा छोटकरीमा जनकारी गराई दिनुस् न ?
ईन्डोस्कोपी भनेको मुखबाट क्यामरा जडित पाईप हाली खानाको नली, पेट र सानो आन्द्राको बीच भागसम्म जाने यसलाई अपर जीया ईन्डोकोपी भनिन्छ र अर्काे हामी मलद्धारबाट पाईपले ठुलो आन्द्रालाई कोलोनोस कोपी भनिन्छ । यसले चाहि पेट भित्रको समस्याहरु जस्तै अल्सर, क्यान्सर, ग्याष्टिक आदि भए नभएको थाहा पाउन मदत मिल्छ ।
४) अहिले पेटको कुनै पनि रोग लाग्दा प्राय सवै जसो प्राईभेट क्लिनिकमा जादाँ ईन्डोस्कोपी नगराउने भनेर सायदै डाक्टरहरुले सल्लाह दिन्छन ? के साच्चिकै सवैले पेटमा समस्या हुने वितिकै ईन्डोस्कोपी गराउन अनिवार्य नै हो त ?
पेटको समस्या हेर्न मात्र ईन्डोस्कोपी गरिन्छ । पहिला पेटको समस्या पता लगाउने अनि मात्र ईन्डोस्कोपी गरिन्छ । सवै भन्दा बढी समस्या हालको हेलीको ब्याक्टो पाईलोरी भन्ने ब्याकटेरिया हो । यो चाही विश्वको ७५ प्रतिशत भन्दा बढी व्यतिmहरुमा पाईएको छ । जुन टि.बी. भन्दा बढी यो ब्याक्टेरिया जनसंख्याको ४.६ बिलियन भन्दा बढी यी ब्याक्टेरियाहरु छन । पेटको क्यान्सर यही ब्याक्टेरियाले गर्दा हुन्छ । विश्वमा सर्वे गर्दा कसैलाई पनि यसको विषयमा जानकारी थिएन । ७० प्रतिशतमा सर्वेमा चिन्ताले गर्दा जवाफ दिए र २० प्रतिशतले पिरो, अमिलो खानाले भन्ने जवाफ दिए । अल्सर चिन्ताले पनि हुने हो तर ७० प्रतिशत चाही ब्याक्टेरियाले गर्दा हुन्छ । चुम्बन गर्दा पनि यस रोगका ब्याक्टेरिया एकबाट अर्काे व्यतिmमा सर्ने गर्दछ । यो व्यतिmको रहन सहन वातावरण, खाना, पानी, दिसा, लुगा, शौचालय आदिबाट पनि यो ब्याक्टेरिया फैलिन्छ ।
५ ) पेटमा लाग्ने रोगका लक्ष्णहरु के के हुन् ? यसमा लाग्ने रोग के कस्ता हुन् ?
मुख्य लक्षण भनेको पेट दुख्नु, वाकवाकी लाग्नु, पेट फुल्नु, दिशा विग्रनु लगायतको समस्या देखिनु पेटमा लाग्ने रोगहरुमा मुख्य लक्षणहरु हुन् । अब यो रोगहरुको लक्षण ग्यास्ट्रिक भएपछि देखिने समस्याहरु हुन् । अहिले जो कोही पनि अलिकता पेट दुख्ने, टाउको दुख्ने या साधारण केहि विरामी पर्ने वितिकै विना चिकित्सकको सल्लाहले क्लिनिकमा गएर आफै औषधी लिने गर्दछन् । खासगरी पेटको समस्या खानपिन, रहन सहनसंगै फुटपाथको खाना, औषधी प्रयोग भएका तरकारीहरुले गर्दा ग्यास्ट्रिक भई अल्सर हुने र पछि क्यानसर हुने गर्दछन् । विभिन्न सरुवा रोग, हेपटाइटिस लगायतको रोगहरु हुने गर्दछ । ९० प्रतिशतमा हिल्कव्याक्टोप्यारो व्याक्टेरिया पाइएको छ, । हामी कहाँ १७÷१८ जना वर्षमा क्यानसर रोगी पाउनु धेरै ठूलो डाटा हो । अहिलेको समयमा सबैले खानपिनमा र आफ्नो बानीमा सुधार नगर्ने हो भने यो वर्षको डाटा अझ बढ्दै जान्छ ।
६) पेट सम्बन्धी रोग नलाग्न के गर्नुपर्दछ ?
कुनैपनि रोग लान नदिनका लागि हामीले स्वस्थ्य खाना, स्वस्थ्य पानी, स्वस्थ्य रहनु प¥यो र योगा गर्नु प¥र्योे । अझै विस्तृतमा बुझदा खासगरी हामीले कुनैपनि फलफुल किन्दा किन्ने वितिकै मुखमा हाल्नु हुन्न । कम से कम ति सामाग्रिलाई १० मिनेट जति पानीमा भिजाउनु पर्दछ यसरी गर्दै जादाँ विस्तारै वानी पर्दै जान्छ र व्याक्टेरीयाहरु पनि हट्दै जान्छ । अन्तमा रोग नलाग्न कम्तिमा आफ्नो वरिपरिलाई सरसफाई गरिदियौ भने ५० प्रतिशत रोग रोक्न सक्छौँ । हामी कहाँ आफ्नो घरको फोहर अरुको जमिनमा लगेर फालिदियौँ भने हाम्रो घर सफा भनेर सोच्छौ तर त्यो भने सफा होइन् । रोग नलाग्न दिनका लागि हामीले समुदाय कै बारेमा सोच्नु पर्दछ ।
0 comments:
Post a Comment